NAUCZYCIEL - METODY I TECHNIKI PRACY GRUPOWEJ I INDYWIDUALNEJ
Skrócony opis doświadczeń z realizacji projektu "Animowana Debata" w grupach "SREP" w Bukareszcie

Autor: Emilia Saulescu
Tłumaczenie z języka angielskiego: Katarzyna Rostocka

Stosowane metody pracy pedagogicznej podczas realizacji zajęć w grupie rumuńskiej projektu "Animowana Debata" dopasowywano do indywidualnych możliwości uczniów. Dzieci pochodzące ze środowisk o niższym statusie społecznym stanowiły wyjątkowo wrażliwą grupę i właśnie im poświęcono szczególną uwagę. Metody pracy, których używaliśmy łączyły ze sobą tradycyjny oraz alternatywny styl nauczania. Komunikacja pomiędzy instruktorami a uczniami odgrywała ważną rolę w rozwoju warsztatów.

1. Wykorzystane w projekcie "Animowana Debata" metody pracy:

Praca grupowa
Mobilizowanie jak największej ilości uczestników do intensywnego angażowania się w pracę i dyskusję w grupie. Praca w grupach pozwala każdemu dziecku rozwijać jego osobowość i kreatywność. Grupy zostały więc zbudowane nie tylko zgodnie z umiejętnościami i zainteresowaniami, ale również zgodnie z konkretnymi życzeniami dzieci. Komunikacja w grupie przebiegała dzięki temu sprawniej, szczególnie wśród nieśmiałych dzieci, które lepiej czuły się wśród rówieśników, których same wybrały do wspólnej pracy. Instruktorzy zachęcali szczególnie samotne dzieci, aby działały aktywniej w ramach tych niewielkich grup.

Burza mózgów
Tej metody używaliśmy, gdy konieczne było podejmowanie wspólnych decyzji przez całą grupę. W ważnych momentach warsztatów burze mózgów okazywały się bardzo skuteczne. Jest to metoda popularna wśród dzieci, ponieważ pozwala im wyrazić swoją oryginalność i kreatywność bez niebezpieczeństwa krytykowania czy osądzania przez innych. W ten właśnie sposób omawiano m.in. kształt scenariuszy.

Dyskusja
Ta metoda była używana najpowszechniej podczas regularnych spotkań. Dzieci często same prowadziły dyskusje, podczas gdy instruktorzy występowali tylko w roli pośrednika. Dyskusje stały się podstawą komunikacji podczas warsztatów; dotyczyły różnych tematów, również na poziomie podgrup czy też między uczniem a nauczycielem. Wszelkie różnice zdań, które pojawiały się pomiędzy dziećmi, były zawsze rozładowywane pozytywnie przez instruktorów.

Aktywność obu stron
To główna cecha metodologii pracy z dziećmi zastosowana przez instruktorów "Animowanej Debaty". Ta interaktywność, współaktywność polegała na zatarciu różnicy pomiędzy instruktorem ograniczającym się do wykładania problemu i uczniem starającym się posiąść jak największą ilość wiedzy. Obie strony pracowały aktywnie dążąc do realizacji celów i zamierzonych efektów. Interaktywność pracy cechowała relacje na poziomie indywidualnym (instruktor - uczeń), jak również na poziomie grupy (grupa - instruktor lub grupa - grupa). Generalnie równa aktywność obu stron doprowadziła do łatwiejszego przyswojenia informacji (zauważmy ogrom materiału, który dzieci musiały opanować).

Gry jako środek wspierający naukę
Gry komputerowe wspierały zarówno pracę animacyjną jak też warsztaty języka angielskiego. Używając gier nasi instruktorzy starali się utrzymać zainteresowanie dzieci komputerami. Podczas przerw dzieci mogły korzystać z prostych gier rozwijających spostrzegawczość i szybkość, jest to bowiem bardzo dobre przygotowanie do używania najróżniejszych programów komputerowych.
Na zajęciach z języka angielskiego dzieci korzystały z gier, które pomagały im przyswoić sobie liczby i nowe słowa.

W pracy grupowej obowiązywały ponadto następujące zasady:

każda osoba miała prawo wyrazić swoją opinię bez strachu, że zostanie zlekceważona, wyśmiana lub że będzie uciszana,
gdy ktoś nie chciał mówić, nie był do tego zmuszany
uczeń był partnerem nauczyciela.

2. Osobowość nauczyciela - klucz do optymalnej relacji pomiędzy nauczycielem a uczniem

Relacje pomiędzy nauczycielem a uczniem muszą opierać się na współpracy, zaufaniu i wzajemnym szacunku. Uczeń nigdy nie jest sprawdzany przez nauczyciela, ale przez niego wspierany. Nauczyciel pośredniczy w procesie nauki i pomaga zdobywać wiedzę. Podczas warsztatów, szczególnie łączących działanie twórcze z intensywnym przekazywaniem nowej wiedzy, nauczyciele powinni naszym zdaniem stosować się do następujących zasad:

zgodność tempa nauczania dostosowana do potrzeb rozwojowych uczniów,
zgodność sytuacji, w której przekazywana jest wiedza, treści i materiały edukacyjne z indywidualnymi cechami każdego z uczniów,
zachęcanie do kreatywności i inicjatywy,
całościowa ocena rezultatów - adekwatność środków oceny do całościowego rozwoju ucznia i użycia tych informacji w planowaniu dalszych zajęć,
angażowanie uczniów w proces nauki, rozbudzanie ich motywacji,
sprzyjanie tworzeniu profesjonalnych projektów uczniów poprzez pracę zespołową (w naszym przypadku filmów animowanych)
Odpowiedni wybór technik i metod pracy oraz ich skuteczność potwierdziły m.in. pozytywne opinie samych uczestników zajęć.

3. Budowanie grupy

Zadaniem grup pracujących w projekcie "Animowana Debata" w Bukareszcie była wspólna praca nad konkretnym zadaniem stworzenia filmu animowanego w ścisłej współpracy z rówieśniczą grupą w Polsce. Jak to bywa w przypadku każdego złożonego mechanizmu, dobre funkcjonowanie grup nie zależało tylko od działań pojedynczych członków, ale też od ich umiejętności współpracy. Poprzez świadome pogłębianie w czasie warsztatów indywidualnych relacji stworzyliśmy atmosferę wzajemnego zaufania pomiędzy członkami grupy. Wszyscy mieli świadomość swoich indywidualnych umiejętności, dzięki czemu mogliśmy skierować całą ich kreatywną energię ku wspólnemu celowi.

By osiągnąć podobny efekt należy naszym zdaniem przestrzegać następujących zasad:

Grupa musi mieć przed sobą taki cel pracy, który przemówi do wszystkich jej członków,
Członkowie grupy muszą polegać wzajemnie na swoich doświadczeniach, zdolnościach i poświęceniu,
Członkowie grupy muszą być przekonani do tego, że idea wspólnej pracy jest lepsza niż praca samodzielna ponieważ prowadzi do bardziej efektywnych decyzji i większej wydajności,
Członkowie grupy muszą wiedzieć, że za ich wspólne wysiłki i efekty pracy zostaną nagrodzeni,

Reguły efektywnej pracy w grupie:

Przed dokonaniem oceny czyjejś pracy musimy być pewni, że wszyscy (nie tylko oceniana osoba, ale też ci, którzy są świadkami oceny) dobrze zrozumieli zadanie,
Każda osoba, również nauczyciel wypowiada się w swoim imieniu i pozwala innym wypowiadać się w ten sam sposób,
Gdy grupa przestaje dobrze funkcjonować musi znaleźć czas na to, by wspólnie odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak się dzieje i co można zmienić,
Konflikty w grupie są nieuniknione, ale można je opanować.

Przestrzeganie tych zasad przynosi określone korzyści:

Jasno definiuje się cele zadania,
Pogłębia się przyjaźń pomiędzy członkami grupy,
Poprawia się komunikacja w grupie,
Wspólnie odnajduje się bariery, które niszczą kreatywność,
Poprawiają się procesy i procedury pracy,
Polepsza się wydajność organizacyjna,
Zmniejsza się częstotliwość i waga konfliktów,
Wzrasta motywacja członków grupy do działania.

Polecane przez SREP pozycje literatury:

- Kersner, M., Wright, J. (edit.). (1996): How to manage Communication Problems in Young Children, London David Fulton.

- D.Goleman: Emotional Intelligence, Curtea Veche Publishing House, Bucharest, 2001.

- Naudin, C.: The Communication from Origins to the INTERNET, Bucharest Enciclopedia RAO 1998.

- IUCU,B.,ROMITA: The Management and Administration of the Class of Pupils - Theoretical and Methodological Foundations, Iasi, Polirom, 2000.

- The National Socrates Agency, Fighting the School Failure: A Challenge for the European Construction, Bucharest, Alternative Publishing House, 1996.

- Jean Clude Abric.: Psihologia comunicarii. Teorii si metode, Bucharest, Polirom, 2002.

- Schaffer, D., R.: Social and Personality development, Brooks, Cole Publishing, Company Pacific Grave, California, 1988.

- Bee, H.: The developing child, Harper International ed., 1981.

- I. Radu: Theory and Practice in Evaluating the Efficiency of School System, Bucharest, E.D.P. 1981.